امروزه نسبت زیادی از دارایی شرکت‌ها نامشهود است. مدیران مالی، حسابداران و حسابرسان و مدیران اجرایی با مسائلی در تعیین ارزش دارایی‌های شرکت‌ها روبه‌رو می‌شوند که این مسایل در گذشته به ندرت وجود داشت. مسائلی از قبیل تعیین وضعیت مالی شرکت و تنظیم گزارش‌های مالی برای افراد داخل و خارج از سازمان، تصمیم به خرید یا فروش دارایی و مواردی از این دست به سادگی گذشته قابل حل نیستند. در فرآیند حل تمام این مسائل تعیین ارزش دارایی‌های نامشهود از جمله فناوری، عامل حیاتی به شمار رفته و نقش پررنگی را ایفا خواهد کرد.
فناوری را می‌توان تمام دانش محصولات، فرایندها، ابزار، روش ها و نظام‌هایی تعریف کرد که در جهت خلق و ساخت کالا و ارائه خدمات به کار گرفته می‌شود. به عبارت دیگر فناوری یعنی کاربرد دانش در ساخت تجهیزات و ابزار مورد نیاز انسان.
فرایند تعیین ارزش فناوری در اصطلاح ارزشگذاری فناوری نامیده می‌شود که به راستی وظیفه‌ای دشوار است. ارزشگذاری فناوری یعنی کمی کردن در واحد پولی. وقتی راجع به ارزش چیزی سوال شود، دنبال پاسخ کمی مثلا واحد دلاری، ین،مارک، تومان یا دیگر واحدهای پولی می‌گردیم. خواه از نوع تجهیزات تولیدی مثل ماشین‌آلات، یک دارایی درآمدزایی نامشهود مثل ثبت اختراع یا امتیاز یا یک دارو با ارزش درمانی زیاد باشد و یا یک قطعه هنری زیبا بدون منافع تجاری مثل یک نقاشی شگرف. ارزش همه این‌ها می‌تواند با یک واحد پولی تعیین شود. ارزش فناوری و تحقیق و توسعه نیز قابل کم شدن است.
ذینفعان ارزشگذاری فناوری
- دانشمندان طراحان و مهندسان
- مدیران بازرگانی
- متخصصان امور مالی
- سرمایه گذاران و تحلیل گران سرمایه گذاری
در ارزیابی ارزش یک فناوری بهتر است سوالات کلیدی زیر را در نظر داشته باشیم:
- آیا این فناوری قابلیت انتقال دارد؟
- چه دارایی‌های دیگری برای موفقیت در تجاری‌سازی فناوری مورد نیاز است؟
- آیا این فناوری با دوام است؟ برای چه مدت زمانی دوام دارد؟ چه چیزی برای نگهداری جذابیت تجاری آن لازم است؟
- آیا مزایای رقابتی پایداری را ارائه می‌دهد؟
- این فناوری فقط در مالکیت فروشنده طرف قرارداد است؟
- آیا با توجه به هزینه اثر بخش است؟
- این فناوری چه تاثیری بر رقبا خواهد داشت؟ آنها در برابر این فناوری چه واکنشی نشان می‌دهند؟
- آیا رقیبی برای این فناوری وجود دارد؟
اهداف ارزشگذاری فناوری
اهداف قانونی:
- تعیین غرامت در موارد نقض حقوق مالکیت معنوی
- تعیین مالیات بر ثروت درآمد
- تعیین نرخ‌های حق بکارگیری در دعاوی قضایی در موارد مثل ورشکستگی و تغییر شرایط قرارداد و …
اهداف تجاری:
- خرید و فروش فناوری
- اعطای حق امتیاز
- بیمه حوادث سرقت
- رهن و گرو نزد بانک و سایر اعتباردهندگان
- اهداف حسابداری (انعکاس در صورت‌ها و گزارش‌های مالی)
گام‌های ارزشگذاری فناوری
تعریف مسئله:شامل تعیین فناوری که قصد ارزشگذاری آن را داریم. تعیین دامنه تحلیل و توجه به محدودیت‌های ارزشگذاری مانند صحت داده‌های آماری و یا تخمینی که در ارزیابی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تحلیل مقدماتی و انتخاب و جمع‌آوری داده‌ها: در این مرحله ارزیاب باید داده‌هایی که کل فرایند ارزیابی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مورد تحلیل و مو شکافی قرار دهد.
انتخاب یکی از شیوه‌های ارزیابی: امروزه عملا شرکت‌ها و سازمان‌ها شیوه‌های سنتی هزینه یعنی شیوه هزینه، بازار و درآمد را به کار می‌برند.
تلفیق و ترکیب ارزش‌ها: زمانی که تحلیلگر شیوه‌های ارزشگذاری متعددی را به کار می‌گیرد، به نتایج متفاوتی می‌رسد و ارزش بدست آمده توسط هر شیوه متفاوت از ارزش سایر شیوه‌ها است. در این حالت ارزیاب باید عوامل و متغیرهایی که باعث تغییر مقدار ارزش در هر شیوه شده‌اند، تعیین و در حد امکان آنها را اصلاح کنند.
نکته قابل توجه دیگر اینکه در سال‌های اخیر با گسترش حوزه‌های تخصصی علوم و فناوری، ارزشگذاری فناوری در هر یک از این حوزه‌ها گسترش یافته و ملاحظات خاص خود را پیدا نموده است. اهمیت شاخص‌های ارزشگذاری فناوری در حوزه‌های علوم و صنایع مختلف یکسان نبوده و برای مثال شاخصی که می‌تواند اهمیت زیادی در صنعت خودرو داشته باشد ممکن است در صنعت نرم‌افزار فاقد اهمیت قابل توجهی باشد. بنابراین لازم است این شاخص‌ها در هر صنعت به‌طور مقتضی و با توجه به وضعیت همان صنعت تعیین شود. در نتیجه استفاده از افراد با تجربه و متفکر در این کار امری ضروری است. شرکت تجارت آرام طلوع شرق به همراه شبکه‌ای از متخصصان مالی، اقتصادی و فنی متشکل از اساتید و مجربان حوزه مدیریت، صنعت و تجارت می تواند در امر ارزشگذاری فناوری سازمان شما را یاری نماید.